Tiosulfat turşusu

Tiosulfat turşusu
Ümumi
Sistematik adı	Tiosulfat turşusu
Kimyəvi formulu	H2SO3S
Molyar kütlə	114.14 q/mol q/mol
Fiziki xassələri
Aqreqat halı (n.ş.)	rəngsiz özlülük maye
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	-78 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	13686-28-7
PubChem	24478, 18931838
SMILES	O=S(=S)(O)O
ChEBI	29279, 5587
ChemSpider	22886

Tiosulfat turşusu — qeyri-üzvi birləşmədir, H₂SO₃S formullu güclü iki əsaslı turşudur. Rəngsiz özlülük mayedir, su ilə reaksiya verir. Duzlar — qeyri-üzvi tiosulfatlar əmələ gətirir. Tiosulfat turşusunun birində oksidləşmə dərəcəsi +6, digərində isə −2 olan iki kükürd atomu var.

Parçalanma məhsulları dəqiq reaksiya şərtlərindən asılı olaraq kükürd, kükürd dioksid, hidrogen sulfid, polisülfanlar, sulfat turşusu və polityonatları əhatə edə bilər.Turşu istehsalının susuz üsulları Maks Şmidt tərəfindən hazırlanmışdır:

Alınması

• Dietil efirində hidrogen sulfid və sulfat anhidridinin aşağı temperaturda reaksiyası:

${\mathsf {H_{2}S+SO_{3}\ {\xrightarrow {<-5^{o}C}}\ H_{2}SO_{3}S}}$

• Qaz halındakı hidrogen xloridin natrium tiosulfata təsiri:

${\mathsf {Na_{2}SO_{3}S+2HCl\ {\xrightarrow {<-80^{o}C}}\ H_{2}SO_{3}S+2NaCl}}$

Fiziki xüsusiyyətləri

Tiosulfat turşusu, çox aşağı temperaturda belə donmayan rəngsiz özlülük maye əmələ gətirir. Termal olaraq qeyri-sabitdir — otaq temperaturunda belə parçalanır.

Bir anda deyil,sulu məhlullarda sürətlə parçalanır. Sulfat turşusunun iştirakı ilə dərhal parçalanır.

Kimyəvi xüsusiyyətləri

• Termal olaraq çox qeyri-sabitdir:

${\mathsf {2H_{2}S_{2}O_{3}\ \xrightarrow {>-78^{o}C} \ H_{2}S_{3}O_{6}+H_{2}S\uparrow }}$

• Asidli mühitdə parçalanır:

${\mathsf {H_{2}SO_{3}S\ \xrightarrow {H^{+}} \ SO_{2}\uparrow +S\downarrow +H_{2}O}}$

• Qələvilərlə reaksiyaya girir:

${\mathsf {H_{2}SO_{3}S+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}S_{2}O_{3}+2H_{2}O}}$

• Halogenlərlə reaksiyaya girir:

${\mathsf {H_{2}SO_{3}S+4Br_{2}+5H_{2}O\ \xrightarrow {} \ 2H_{2}SO_{4}+8HBr\uparrow }}$

Esterlər — üzvi tiosulfatlar əmələ gətirir.

Ədəbiyyat

Лидин Р. А., Андреева Л. Л., Молочко В. А. Химические свойства неорганических веществ: Учеб. пособие для вузов. M: Химия,. 2000. səh. 480.